Έχουμε πολλές φορές μιλήσει για την κυριαρχία των μεγάλων αλυσίδων λιανεμπορίου στον κύκλο: παραγωγή-διακίνηση καταναλωτικών προϊόντων. Το λιανεμπόριο έχει συγκεντρωθεί στα χέρια λίγων που διαμορφώνουν και επιβάλουν τους κανόνες του παιχνιδιού στους πολύ πιο αδύνατους προμηθευτές τους και φυσικά σε εμάς, τους προμηθευτές των προμηθευτών τους.

Στην πρόσφατη σύνοδο των υπουργών που αποτελούν το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ συμφωνήθηκε η απλοποίηση της νομοθεσίας που καθορίζει την ποσότητα του προϊόντος που περιέχει η λιανική συσκευασία πολλών κατηγοριών τροφίμων και άλλων προϊόντων. Οι σημερινοί νομοθετικοί κανόνες που καθόριζαν την ενιαία περιεκτικότητα των συσκευασιών σε όλες τις χώρες-μέλη ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970, και στόχο είχαν την προστασία των καταναλωτών. Οι κανόνες όμως αυτοί παρεμπόδιζαν ταυτόχρονα την ελεύθερη διακίνηση των αγαθών και την εισαγωγή νέων καινοτομικών προϊόντων. Διαπιστώθηκε ακόμη έχουν νομοθετηθεί κανόνες που προστατεύουν την υγεία και την τσέπη του καταναλωτή χωρίς να είναι επιβαλλόμενη ομοιομορφία στις ποσότητες προσυσκευασίας.

Τακτικότατα ακούμε και διαβάζουμε για κάθε είδους βραβεύσεις και διαγωνισμούς. Βραβεύσεις προϊόντων, επιχειρήσεων, υπηρεσιών. Υπάρχουν φυσικά οι σοβαροί διαγωνισμοί στους οποίους ο ανταγωνισμός είναι σκληρός, η κρίση αντικειμενική και από πρόσωπα κύρους, και η διάκριση δύσκολη. Υπάρχουν και οι διαγωνισμοί στους οποίους βραβεύεται σχεδόν κάθε ένας που συμμετέχει και τα βραβεία αποτελούν απλώς εργαλεία δημοσιότητας. Οι σκέψεις αυτές μου έρχονται τώρα που μόλις γύρισα από το Πεκίνο όπου στο πλαίσιο της τακτικής συνόδου του World Packaging Organization (WPO) έγινε η τελετή απονομής των Packaging World Stars 2005.

Μία από τις κυρίαρχες τάσεις στις σύγχρονες κοινωνίες είναι η μέχρι υπερβολής φοβία των πολιτών ως προς κάθε τι που πιστεύουν ότι απειλεί την υγεία και την ευζωίας τους. Αυτές τις φοβίες εκμεταλλεύεται το σύγχρονο μάρκετινγκ για να προωθήσει κάθε είδους προϊόντα και υπηρεσίες. Κατακλυζόμαστε από αμφίβολου κύρους έντυπα και τηλεοπτικές εκπομπές που μας δίνουν συμβουλές, πληρώνουμε για αμφίβολης αναγκαιότητας υγειονομικά προϊόντα και υπηρεσίες, γοητευόμαστε από κάθε προϊόν που προβάλλεται ως «υγιεινό», «φυσικό», «αγνό», «βιολογικό», «οικολογικό» κλπ. Ταυτόχρονα απεχθανόμαστε τη «βιομηχανική επεξεργασία», τα « χημικά πρόσθετα», ή την «τυποποίηση», που έχουν συμβάλει στο διπλασιασμό σχεδόν της διάρκειας ζωής τα τελευταία 100 χρόνια.

Τα Αστέρια 2004 ήταν μια εξαιρετικά επιτυχημένη διοργάνωση. Τόσο επιτυχημένη που πολύ φοβόμουνα ότι η επιτυχία της δεν θα ήταν δυνατό να επαναληφθεί. Σήμερα αισθάνομαι ευτυχής γιατί τα Αστέρια 2006 ξεπέρασαν με όλα τα μέτρα τις επιδόσεις του πρώτου διαγωνισμού. Ο αριθμός των συμμετοχών βιομηχανικών προϊόντων ήταν φέτος διπλάσιος από το 2004, και το επίπεδο καινοτομικότητας εξ ίσου σημαντικό σε πολλά από αυτά. Αυτό με κάνει να πιστεύω ότι ξεκινήσαμε πριν δύο χρόνια ένα νέο επιχειρηματικό θεσμό που φαίνεται ότι θα έχει διάρκεια και ποιότητα.

Ο όρος «τεχνολογίες αιχμής» συνδέεται συνήθως με τη βιοτεχνολογία ή την πληροφορική και τα ηλεκτρονικά μέσα. Κάθε άλλος βιομηχανικός τομέας θεωρείται ότι προσφέρει μικρές προοπτικές ανάπτυξης καινοτομιών. Ακούμε λοιπόν από οικονομικούς αναλυτές ότι και ο κλάδος της συσκευασίας ανήκει στους ώριμους κλάδους με αργούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα;

Είναι γνωστό πια ότι σ’ αυτή την ανοιχτή σκληρά ανταγωνιστική χωρίς φραγμούς παγκόσμια αγορά, το εμπόριο έχει πάρει το πάνω χέρι σε σχέση με τη βιομηχανία.
Η βιομηχανία τρέχει καταϊδρωμένη να ικανοποιήσει τις ανάγκες της «αγοράς» δηλ τις «επιθυμίες του καταναλωτή». Ο καταναλωτής είναι αυτός που μας οδηγεί, μας λένε. Η πραγματικότητα βέβαια είναι κάπως διαφορετική. Το εμπόριο επιβάλει και δημιουργεί στον καταναλωτή νέες και συνεχώς μεταβαλόμενες ανάγκες και αναθέτει στη βιομηχανία να παράγει νέα προϊόντα και νέες υπηρεσίες για να καλύψουν αυτές τις ανάγκες.

Είναι μια λέξη ψωμοτύρι, διεθνώς. Στην «ανάπτυξη καινοτομιών» στηρίζεται το μέλλον των επιχειρήσεων της χώρας μας. Αλλά και κάθε άλλης χώρας που δε στηρίζεται στο φτηνό εργατικό δυναμικό όπως η Κίνα, ή στην αφθονία κάποιας πολύτιμης πρώτης ύλης όπως η Σαουδική Αραβία.

Το ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντά συνεχώς ο σύγχρονος παραγωγός υλικών συσκευασίας.
Στην τελευταία σύνοδο του Ελβετικού Συνδέσμου Συσκευασίας περιλαμβανόταν μια ημερίδα με θέμα «Τι περιμένουν οι πελάτες από τη βιομηχανία συσκευασίας;». Κύριος ομιλητής ήταν ο διευθυντής έρευνας και ανάπτυξης της Metro, πέμπτης στον κόσμο αλυσίδας λιανεμπορίου. Αντίστοιχα, στο πρόσφατο συνέδριο των Αμερικανών παραγωγών χάρτινης συσκευασίας το κύριο αντικείμενο συζήτησης ήταν «Τι θέλει από μας η Wal-Mart;», που είναι η πρώτη αλυσίδα στην Αμερική και τον κόσμο. Τέλος, το θέμα του συνεδρίου που οργανώνει η Pira International στη Νίκαια τον ερχόμενο Ιούνιο είναι «Ποιες οι μελλοντικές τάσεις της συσκευασίας και πως αυτές επηρεάζονται από το σημερινό τρόπο λειτουργίας των πολυεθνικών πελατών τους και των δικτύων διανομής».

Στο σημερινό σημείωμα θα αναφερθώ σε πρόσφατους κανονισμούς της ΕΕ που ενδιαφέρουν τους παραγωγούς υλικών συσκευασίας. Και ιδιαίτερα τους παραγωγούς υλικών για τη συσκευασία τροφίμων. Θα ξεκινήσω με τον πιο πρόσφατο: