Το 2006 δημοσιεύθηκαν πάνω από τρακόσες μελέτες με αντικείμενο την παγκόσμια αγορά των εμφιαλωμένων νερών. Μία από αυτές και για την ελληνική αγορά, από την ICAP. Κοινή διαπίστωση σε όλες της μελέτες είναι ότι η αγορά των εμφιαλωμένων νερών είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη στον τομέα των τροφίμων και ποτών, και από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες εμπορικές δραστηριότητες. Η παγκόσμια κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού είναι 180 δισεκατομμύρια λίτρα, και ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης προβλέπεται 7-8%.
Η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού αντικατοπτρίζει το νέο τρόπο ζωής στις οικονομικά ανεπτυγμένες κοινωνίες, και τον επηρεασμό των πολιτών τους από μηνύματα για υγιεινή και άνετη ζωή, και για "πρέπον life style". Αλλά και στις αναπτυσσόμενες κοινωνίες η αυξανόμενη μεσαία τάξη καταναλώνει κάτω από τις ίδιες επιδράσεις: Τα τελευταία πέντε χρόνια διπλασιάστηκε η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού στην Κίνα και τριπλασιάστηκε στην Ινδία.
Ένας σοβαρός λόγος κατανάλωσης εμφιαλωμένου νερού είναι σε περιοχές όπου το νερό τη βρύσης δεν είναι ασφαλές. Στις περισσότερες όμως πόλεις των ανεπτυγμένων χωρών (μεταξύ των οποίων και η Αθήνα και οι περισσότερες ελληνικές πόλεις) το νερό είναι ασφαλέστατο. Εξ άλλου, τα 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπων, που ζουν σε περιοχές που πραγματικά δεν υπάρχει ασφαλές τρεχούμενο νερό, δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν εμφιαλωμένο νερό.
Ο βασικός όμως συντελεστής της εξάπλωσης του εμφιαλωμένου νερού είναι η σύγχρονη ασφαλής, ελαφριά και εύκολη συσκευασία του. Έχει περάσει πολύς καιρός από το 1830 που εμφανίστηκε η πρώτη πήλινη φιάλη με νερό Evian και πουλιόταν στα φαρμακεία. Σήμερα ο μεγαλύτερος όγκος εμφιαλωμένου νερού συσκευάζεται σε φιάλες PET. Η παγκόσμια κατανάλωση ΡΕΤ για τη συσκευασία νερού ξεπερνάει τους έξη εκατομμύρια τόνους.
Δεν είναι δυνατό, στο σύντομο αυτό σημείωμα να επεκταθώ σε ενεργειακά και περιβαλλοντικά ισοζύγια για πράγματα αυτονόητα. Θα πρέπει πάντως να συνυπολογίζουμε στο περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος μεταφοράς από το εμφιαλωτήριο στη σουπερμάρκετ και από το κατάστημα στο σπίτι, και, φυσικά, το κόστος διαχείρισης των άδειων φιαλών. Σημειώστε ότι το συνολικό περιβαλλοντικό κόστος πολύ λίγο βελτιώνεται από τα προγράμματα συλλογής και ανάκτησης υλικού ή ενέργειας. Χαρακτηριστική μάλιστα είναι η κόπωση των προγραμμάτων ανακύκλωσης των φιαλών στις ΗΠΑ που βρίσκεται στην πρωτοπορία της κατανάλωσης αλλά και της ανακύκλωσης. Το 1995 συλλέγονταν και ανακυκλώνονταν στις ΗΠΑ το 40% των φιαλών νερού, ενώ το 2005 το ποσοστό κατέβηκε στο 23%.
Θα ήθελα να αναφέρω μερικά ακόμη στοιχεία για την τεράστια αυτή παγκόσμια αγορά των 60 δισεκατομμυρίων Ευρώ. Το εμφιαλωμένο νερό στοιχίζει 300-5.000 φορές περισσότερο από το νερό της βρύσης, ανάλογα με την περιοχή και την πόλη. Στην Αθήνα, για παράδειγμα, το κόστος του εμφιαλωμένου νερού είναι 600 φορές μεγαλύτερο από το κόστος του νερού της ΕΥΔΑΠ. Τουλάχιστον το 50% των εμφιαλωμένων νερών είναι επιτραπέζιο νερό, δηλαδή «νερό της πόλης» ή νερά που έχουν υποστεί την ίδια επεξεργασία με το νερό της πόλης. Τα υπόλοιπα είναι (ή δηλώνουν ότι είναι) νερά πηγών, φυσικά μεταλλικά νερά, ή φυσικά ανθρακούχα νερά. Σε πρόσφατη βέβαια μελέτη για την Ελληνική αγορά αναφέρεται ότι πάνω από το 70% των Ελληνικών εμφιαλωμένων νερών είναι φυσικά μεταλλικά νερά(!).
Πολλές εταιρίες ύδρευσης έχουν ξεκινήσει προσπάθεια αξιοποίησης της ψύχωσης των καταναλωτών για εμφιαλωμένο νερό, προσφέροντας ανάλογα προϊόντα και υπηρεσίες. Πάντως το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς το κατέχουν οι μεγάλες πολυεθνικές των τροφίμων και ποτών. Η αγορά είναι εξόχως ανταγωνιστική και υπάρχει συνεχής προσπάθεια προσφοράς «του νέου» τόσο στα προϊόντα όσο και στις σχετικές υπηρεσίες.
Παραδείγματα: Νερό με φρουτώδη αρώματα, νερό εμπλουτισμένο με ασβέστιο για εγκύους, νερό για οικιακά ζώα εμπλουτισμένο με βιταμίνες, οξυγονωμένο νερό, και αφροδισιακό νερό πλούσιο σε λίθιο (!). Και ακόμη, μικρές συσκευασίες (μέχρι και 50 ml), συσκευασίες για αθλητές, συσκευασίες για μωρά, μεγάλες συσκευασίες για διανομή στο σπίτι και στους χώρους εργασίας. Κυκλοφορεί τελευταία και μία επαναστατική ιδέα που θα εκτόξευε ακόμη παραπέρα την κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού : Να περιοριστεί η επεξεργασία του νερού των πόλεων έτσι ώστε να είναι κατάλληλο μόνο για τη λάτρα και τις άλλες χρήσεις, και να χρησιμοποιούμε αποκλειστικά εμφιαλωμένο νερό για να πίνουμε και να μαγειρεύουμε.
Σήμερα όλοι έχουμε πειστεί ότι μας είναι απαραίτητο να κυκλοφορούμε με ένα μπουκάλι νερό στο χέρι. Και στη συνέχεια, κατηγορούμε τη συσκευασία ως το μεγαλύτερο ρυπαντή του περιβάλλοντός μας. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η τεχνολογία της συσκευασίας έχει παίξει πρωταρχικό ρόλο στην προστασία της αγροτικής παραγωγής και τη μείωση του κόστους διακίνησης. Και βέβαια έχει προσφέρει λύσεις που διευκολύνουν τη ζωή μας. Πρέπει όμως να την προστατέψουμε από τις υπερβολές. Η χρήση του εμφιαλωμένου νερού εκεί που δεν είναι απαραίτητη είναι ένα παράδειγμα υπερβολής.
Ανάλογα παραδείγματα κατάχρησης και υπερβολής υπάρχουν βέβαια σε όλες τις σύγχρονες τεχνολογίες. Η ηλεκτρονική και η πληροφορική έχουν προσφέρει τόσα στο σύγχρονο άνθρωπο. Ταυτόχρονα όμως τον έχουν στήσει να βλέπει με τις ώρες σκουπίδια στις τηλεοράσεις ή να μιλάει αενάως , όπου κι αν βρίσκεται, σε ένα κινητό τηλέφωνο.