Η βιομηχανία που καινοτομεί πρέπει να έχει τη δυνατότητα και την ικανότητα να αντλεί γνώση από το περιβάλλον της⁽¹⁾. Και μια σημαντική πηγή γνώσης είναι φυσικά τα ακαδημαϊκά κέντρα έρευνας: πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Στο κείμενο που ακολουθεί αποτυπώνονται τα προβλήματα και οι δυσκολίες επικοινωνίας της βιομηχανίας και των ακαδημαϊκών κέντρων. Και προτείνονται κάποια μέτρα που θα βοηθούσαν την επικοινωνία και τη δημιουργική αλληλεπίδραση.

Α. Η πρόταση για καινοτομική έρευνα θα πρέπει να ξεκινάει από τη βιομηχανία.
Η βιομηχανία γνωρίζει τις αδυναμίες στην παραγωγική διαδικασία, στην εξασφάλιση ποιότητας, στη μείωση του κόστους . Γνωρίζει τον ανταγωνισμό, τις τάσεις της αγοράς, τις ανάγκες των πελατών της. Διακρίνει κενά που μπορούν να καλυφθούν με την ανάπτυξη νέων προϊόντων ή νέων μεθόδων επεξεργασίας .

Γνωρίζει το κόστος αγοράς έτοιμης τεχνολογίας και μπορεί να το συγκρίνει με το κόστος ανάπτυξης δικής της αντίστοιχης τεχνολογίας . Χωρίζει την τεχνολογική διαδικασία σε φάσεις και κοστολογεί την αγορά έτοιμης τεχνολογίας κατά φάση . Έτσι μπορεί να αξιολογήσει τα στάδια που πρέπει να πραγματοποιηθούν με την ερευνητική συνεργασία με κάποιο ή κάποια ακαδημαϊκά εργαστήρια..

Θα πρέπει επομένως να είναι σε θέση να ερευνά και να μαθαίνει το πού υπάρχει, ή πού μπορεί να αναπτυχθεί, η γνώση που ενδιαφέρει. Και θα πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνεί με τα κέντρα έρευνας που διαθέτουν τα μέσα και τη γνώση για τη λύση του κάθε επί μέρους προβλήματος.

Β. Καταγραφή προβλημάτων επικοινωνίας
Συνήθως όμως δεν ακολουθείται η προηγούμενη διαδικασία με αποτέλεσμα η συνεργασία να μην έχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα . Το βασικό πρόβλημα είναι το πρόβλημα επικοινωνίας μεταξύ εταίρων που μιλάνε διαφορετική γλώσσα. Ακολουθεί μία πρώτη καταγραφή των συνήθων αιτιών που κάνουν προβληματική την επικοινωνία των ανθρώπων της βιομηχανίας και των ανθρώπων των ακαδημαϊκών κέντρων έρευνας .

Οι ερευνητές των ακαδημαϊκών κέντρων έρευνας :

1. Υπερτιμούν (οικονομικά) την προσφορά τους στο έργο.
2. Δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία των στόχων.
3. Αποπροσανατολίζουν την ερευνητική προσπάθεια μεταβάλλοντας συνεχώς στόχους.
4. Δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία των χρονικών περιορισμών και του επίκαιρου.
5. Αντιμετωπίζουν υπεροπτικά τους βιομηχανικούς εταίρους τους και αρνούνται να αντλήσουν πληροφορίες που θα βοηθήσουν στην προώθηση του έργου.
6. Υποτιμούν και αντιμετωπίζουν με συγκατάβαση το ερευνητικό έργο έστω και αν επεδίωξαν τη συμμετοχή τους σ' αυτό.
7. Θεωρούν ότι οι τελικοί στόχοι του έργου επιτυγχάνονται ανεξάρτητα από το κόστος υλοποίησης και εφαρμογής τους.

Αντίστοιχα οι άνθρωποι της βιομηχανίας:

1. Υποτιμούν, οικονομικά, την προσφορά του ακαδημαϊκού εργαστηρίου.
2. Διακατέχονται από μυστικοπάθεια.
3. Δεν επιτρέπουν τη δημοσίευση έστω και μέρους των αποτελεσμάτων.
4. Δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι δυνατό να περιοριστεί το ακαδημαϊκό εργαστήριο στη λύση ενός πρακτικού προβλήματος χωρίς να επεκταθεί και στη διερεύνηση και εξήγηση των σχετικών φαινομένων.
5. Δεν γνωρίζουν τις δυνατότητες αλλά και τους περιορισμούς του ακαδημαϊκού εργαστηρίου με το οποίο συνεργάζονται.
6. Ανυπομονούν και περιμένουν σύντομα αποτελέσματα χωρίς να δίνουν χρόνο στο ακαδημαϊκό εργαστήριο να αντιληφθεί το πρόβλημα .
7. Δυσπιστούν στις δυνατότητες των ακαδημαϊκών ερευνητών αφού οι τελευταίοι βλέπουν το πρόβλημα από μία διαφορετική γωνία.
8. Δεν έχουν τη δυνατότητα να περιγράψουν το πρόβλημα και τους στόχους με ακρίβεια .

Γ. Μερικές προτάσεις για τη βελτίωση της επικοινωνίας
Οι κρατικές υπηρεσίες που ασχολούνται με την προώθηση της καινοτομίας και της βιομηχανικής έρευνας (και τη χρηματοδότησή της) επιμένουν να ορίζουν τα ακαδημαϊκά κέντρα έρευνας ως παραγωγούς (αποκλειστικούς;) ερευνητικού έργου και τις βιομηχανίες ως χρήστες (μόνο ;) του έργου αυτού (1). Πιστεύω ότι αυτός ο απόλυτος διαχωρισμός συμβάλλει στη σύγχυση των ρόλων και την έλλειψη επικοινωνίας .
Για να υπάρξει επικοινωνία θα πρέπει στη βιομηχανική μονάδα να υπάρχει ένα τμήμα έρευνας και ανάπτυξης στελεχωμένο με τουλάχιστον ένα άτομο με προηγούμενη ερευνητική πείρα σε κέντρο ακαδημαϊκής έρευνας . Είναι το τμήμα που θα πραγματοποιεί αυτά που περιγράφονται στο (Α). Αντίστοιχα θα είναι εξαιρετικά χρήσιμο να απασχολούνται στα κέντρα ακαδημαϊκής έρευνας και ερευνητές με προηγούμενη εμπειρία στη βιομηχανία.
Μερικές προτάσεις για το πως θα μπορούσαν να δημιουργηθούν αυτού του είδους τα στελέχη και από τις δύο πλευρές :

1. Απασχόληση στη βιομηχανία νέων ατόμων με διδακτορικό ή / και μεταδιδακτορική πείρα (υποτροφίες 2-3 χρόνων) .
2. Απασχόληση στη βιομηχανία ερευνητών – επισκεπτών που κατέχουν θέσεις στο διδακτικό ή ερευνητικό προσωπικό ακαδημαϊκών και ερευνητικών κέντρων (3-12 μήνες) .
3. Απασχόληση στελεχών της βιομηχανίας σε ερευνητικά κέντρα ( για 6-18 μήνες).

Ένα πρόγραμμα που θα στήριζε αυτήν την κινητικότητα σε διάφορους τομείς απασχόλησης δεν είναι απαραίτητο να περιορίζεται στους μηχανικούς και θετικούς επιστήμονες. Θα μπορούσε π.χ. να ενισχύει μετακινήσεις εμπορικών και οικονομικών στελεχών της βιομηχανίας σε τράπεζες ή οικονομικά υπουργεία και αντίστροφα . Ή, ακόμα, μετακινήσεις στελεχών πωλήσεων και εξαγωγών στον ΟΠΕ ή σε γραφεία εμπορικών ακολούθων και αντίστροφα.

--------------

⁽¹⁾ Ένα συμπληρωματικό άρθρο με τίτλο «Ανοιχτή καινοτομία: Ο δρόμος για τις βιομηχανίες συσκευασίας» έχει ήδη δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του ΣΥΒΙΠΥΣ www.pac.gr (Μάιος 2011)