Η επιθεώρηση της περιβαλλοντικής εφαρμογής (EIR, environmental implementation review) είναι ένα χρήσιμο εργαλείο με το οποίο επιχειρείται η βελτίωση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής Νομοθεσίας και πολιτικής της Ε.Ε., στοχεύοντας να αντιμετωπίσει τις αιτίες των κενών εφαρμογής και να προσπαθήσει να βρει λύσεις πριν τα προβλήματα καταστούν επείγοντα ή και δυσεπίλυτα. Η Επιτροπή ενέκρινε τον πρώτο και τον δεύτερο κύκλο EIR το 2017 και το 2019 αντίστοιχα. Η τρίτη δέσμη EIR, που θα εγκριθεί το 2022, θα αποτελείται από εκθέσεις 27 χωρών (έγγραφα εργασίας του προσωπικού) και μια ανακοίνωση που θα παρουσιάζει τις προτάσεις πολιτικής και τις κατευθύνσεις στα κράτη μέλη μέσω δράσεων προτεραιότητας. Κάθε επιμέρους έκθεση κάθε χώρας θα παρουσιάζει τις κύριες προκλήσεις για την εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας, τις καλές πρακτικές και τέλος τα σημεία αριστείας.
Η πανδημία COVID-19 και τα συνακόλουθα μέτρα για την καταπολέμηση της πανδημίας έχουν επηρεάσει σε ορισμένες περιπτώσεις την ικανότητα των διοικήσεων των κρατών μελών να διασφαλίζουν την εφαρμογή της Νομοθεσίας της Ε.Ε. Αυτή η πραγματικότητα θα αντικατοπτρίζεται σε αυτόν τον 3ο κύκλο αναφοράς EIR. Η αδύναμη εφαρμογή δημιουργεί υψηλό κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος και άνισους όρους ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις.
Το οικονομικό κόστος που σχετίζεται με την αποτυχία εφαρμογής του περιβαλλοντικού κεκτημένου υπολογίστηκε σε περίπου 55 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως το 2018, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που σχετίζονται με νομικές διαδικασίες κατά των κρατών μελών. Η εφαρμογή είναι πρωτίστως καθήκον των κρατών μελών, αλλά τα σοβαρά κενά εφαρμογής, οι κοινές προκλήσεις και οι συνέπειές τους απαιτούν μια πιο ενεργή και συνεκτική υποστήριξη σε επίπεδο Ε.Ε. Αυτό αναγνωρίζεται ευρέως από τα κράτη μέλη, ιδίως από τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, καθώς και από τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε.
Σύμφωνα με την έκθεση η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μεγάλα διαρθρωτικά προβλήματα με τη διαχείριση των αποβλήτων και έχει σημειωθεί μόνο περιορισμένη πρόοδος. Η παραγωγή απορριμμάτων αυξάνεται, ενώ τα ποσοστά ανακύκλωσης έχουν βελτιωθεί μόνο οριακά. Ενώ το εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων έχει επικαιροποιηθεί, τα περιφερειακά σχέδια, τα οποία είναι απαραίτητα για την εφαρμογή της πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων, έχουν καθυστερήσει σημαντικά.
Ο αριθμός των παράνομων χωματερών που λειτουργούν ή χρήζουν αποκατάστασης συνεχίζει να μειώνεται. Ωστόσο, οι υπόλοιπες παράνομες χωματερές θα είναι πολύ δύσκολο να κλείσουν εάν δεν κατασκευαστούν νέες εγκαταστάσεις. Η πλεονάζουσα χωρητικότητα εγκαταστάσεων επεξεργασίας υπολειμματικών απορριμμάτων δεν θα βοηθήσει τη μετάβαση της Ελλάδας προς μια κυκλική οικονομία.
Η Ελλάδα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για τη δημιουργία ενός επαρκούς δικτύου εγκαταστάσεων που θα διαχειρίζονται αποτελεσματικά όλα τα επικίνδυνα απόβλητα που παράγονται στη χώρα. Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας και η χωριστή συλλογή των ρευμάτων αποβλήτων στη χώρα είναι ανεπαρκείς και τα περισσότερα οργανικά απόβλητα προωθούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής χωρίς προηγούμενη σταθεροποίηση.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κίνησε τον Νοέμβριο του 2021 νέα διαδικασία ‘επί παραβάσει’ κατά της Ελλάδας για μη συμμόρφωση με την Οδηγία για την υγειονομική ταφή και την Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα.
Η χρηματοδότηση της Ε.Ε. εξακολουθεί να παρέχει ουσιαστική υποστήριξη για τη γεφύρωση του χάσματος της περιβαλλοντικής εφαρμογής. Η Ελλάδα πρόκειται να λάβει πάνω από 30 δισεκατομμύρια ευρώ τη χρονική περίοδο 2021-2026 (μέσω του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας,RRP) σε επιχορηγήσεις και δάνεια και 20 δισεκατομμύρια ευρώ από την πολιτική συνοχής (2021-2027). Οι μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται στο ελληνικό RRP για τη σύσταση δύο νέων ρυθμιστικών αρχών στους τομείς των αποβλήτων και των υδάτων, αναμένεται να έχουν θετικό αντίκτυπο στους αντίστοιχους τομείς. Οι περιβαλλοντικές επενδύσεις της Ελλάδας ανήλθαν στο 0,72% του ΑΕΠ το 2014-2020, βασιζόμενες τόσο σε κοινοτική όσο και σε εθνική χρηματοδότηση. Το 2021-2027 oι ανάγκες για περιβαλλοντικές επενδύσεις εκτιμάται ότι ξεπερνούν το 1,12% του ΑΕΠ, υποδηλώνοντας ένα περιβαλλοντικό χρηματοδοτικό χάσμα τουλάχιστον 0,4% του ΑΕΠ. Η απορρόφηση των κονδυλίων της Ε.Ε. για περιβαλλοντικά μέτρα εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία, με ιδιαίτερα προβλήματα στους τομείς της διαχείρισης αποβλήτων και της προστασίας της φύσης.
Η Ελλάδα έχει πληρώσει περισσότερα από 184 εκατομμύρια ευρώ από το 2014, για παραβιάσεις των κανόνων της Ε.Ε. για τα απόβλητα και τα αστικά λύματα, όπως επιβλήθηκαν από το Δικαστήριο της ΕΕ.
Η έκθεση για την Ελλάδα, καθώς και η συνοπτική έκθεση για το σύνολο της Ε.Ε., διανεμήθηκαν στα Μέλη και τους Συνεργάτες του Συνδέσμου μας.
