Το σκεπτικό της νέας Ευρωπαϊκή οδηγίας συνοψίζεται στα ακόλουθα σημεία:
Οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς συνιστούν συσκευασία.
Τα σημερινά επίπεδα κατανάλωσης πλαστικών σακουλών μεταφοράς δημιουργούν υψηλή συσσώρευση απορριμμάτων και οδηγούν σε αναποτελεσματική χρήση των πόρων, κατάσταση που αναμένεται να επιδεινωθεί, εάν δεν ληφθούν μέτρα.
Η απόρριψη πλαστικών σακουλών μεταφοράς προκαλεί περιβαλλοντική ρύπανση και επιδεινώνει το εκτεταμένο πρόβλημα των απορριμμάτων στα συστήματα υδάτων, με αποτέλεσμα να απειλούνται τα υδάτινα οικοσυστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η συσσώρευση πλαστικών σακουλών μεταφοράς στο περιβάλλον έχει σαφώς αρνητικές επιπτώσεις σε ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες.
Οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς πάχους μικρότερου από 50 μικρά (λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς), που αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειονότητα του συνολικού αριθμού πλαστικών σακουλών μεταφοράς που καταναλώνονται στην Ένωση, επαναχρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά από τις χοντρότερες πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς μετατρέπονται σε απόβλητα πιο γρήγορα και είναι πιθανότερο να συμβάλλουν στη δημιουργία απορριμμάτων λόγω του μικρού βάρους τους.
Τα ποσοστά ανακύκλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς είναι πολύ χαμηλά και, λόγω ορισμένων πρακτικών και οικονομικών δυσκολιών, δεν είναι πιθανό να φθάσουν σε σημαντικά επίπεδα στο εγγύς μέλλον.
Για να εξασφαλισθεί ότι οι απαιτούμενες πλαστικές σακούλες μεταφοράς δεν θα καταλήξουν ως απόβλητα στο περιβάλλον, θα πρέπει να ληφθούν κατάλληλα μέτρα και οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερωθούν για τους κατάλληλους τρόπους διάθεσης των αποβλήτων.
Στο άρθρο 1 της οδηγία 2015/720 δίδονται οι βασικοί ορισμοί:
- πλαστικό υλικό είναι πολυμερές, στο οποίο ενδεχομένως έχουν προστεθεί πρόσθετα ή άλλες ουσίες και το οποίο μπορεί να αποτελέσει κύριο δομικό στοιχείο σακουλών μεταφοράς.
- πλαστικές σακούλες μεταφοράς είναι οι σακούλες μεταφοράς με ή χωρίς λαβή, από πλαστικό υλικό, οι οποίες διατίθενται στους καταναλωτές στο σημείο πώλησης εμπορευμάτων ή προϊόντων·
- λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς είναι οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς με πάχος τοιχώματος μικρότερο από 50 μικρά
- πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς είναι οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς με πάχος τοιχώματος μικρότερο από 15 μm
- οξο-διασπώμενες πλαστικές σακούλες μεταφοράς είναι οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς από πλαστικά υλικά στα οποία περιλαμβάνονται πρόσθετα που καταλύουν τη διάσπαση των πλαστικών υλικών σε μικρο-τμήματα·
Η νομοθεσία υποχρεώνει τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν μια εκ των δύο ή και τις δύο προσεγγίσεις:
α) λήψη μέτρων που εξασφαλίζουν ότι το ετήσιο επίπεδο κατανάλωσης δεν θα υπερβαίνει τις 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2019 και τις 40 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2025, ή ισοδύναμους στόχους εκφρασμένους σε βάρος. Οι πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς μπορούν να εξαιρούνται από τους εθνικούς στόχους κατανάλωσης,
β) έκδοση πράξεων που εξασφαλίζουν ότι, το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2018, οι λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς δεν θα παρέχονται δωρεάν στα σημεία πώλησης εμπορευμάτων ή προϊόντων, εκτός αν τεθούν σε εφαρμογή εξίσου αποτελεσματικά μέσα. Οι πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς μπορούν να εξαιρούνται από τις εν λόγω πράξεις.
Τα κράτη μέλη έχουν την δυνατότητα να εξαιρέσουν τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς πάχους κάτω των 15 μm («πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς») που χρησιμοποιούνται ως πρωτογενής συσκευασία χύδην τροφίμων, όπου αυτό απαιτείται για λόγους υγιεινής ή όταν η χρήση τους συμβάλλει στην αποφυγή σπατάλης τροφίμων
Τα κράτη μέλη πρέπει να συμμορφωθούν με τις νέες διατάξεις το αργότερο έως την 27 Νοεμβρίου 2016. Ορισμένα εργαλεία για την εφαρμογή των μέτρων αναφέρονται στην νέα νομοθεσία:
Α. Θα πρέπει να εκπονηθεί κοινή μεθοδολογία για τον υπολογισμό της ετήσιας κατά κεφαλήν κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς με την προοπτική της παρακολούθησης της προόδου όσον αφορά τη μείωση της κατανάλωσής τους.
Β. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τα κράτη μέλη μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση οικονομικών μέσων, όπως τιμολόγηση ή επιβολή φόρων και τελών.
Γ. Τα κράτη μέλη μπορούν ελεύθερα να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα από τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται σύμφωνα με την οδηγία 94/62/ΕΚ για να επιτύχουν μια σταθερή μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς
Αξίζει να τονίσουμε ορισμένες ενδιαφέρουσες διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας:
Έως τις 27 Μαΐου 2017 η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της χρήσης οξο-διασπώμενων πλαστικών σακουλών μεταφοράς και υποβάλλει νομοθετική πρόταση, εφόσον είναι σκόπιμο..
Η Επιτροπή αξιολογεί έως τις 27 Μαΐου 2017 από την άποψη των επιπτώσεων του κύκλου ζωής, τις διάφορες δυνατότητες μείωσης της κατανάλωσης των πολύ λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς και υποβάλλει νομοθετική πρόταση, εφόσον είναι σκόπιμο.
Έως τις 27 Νοεμβρίου 2021 η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας. Αν από την αξιολόγηση διαπιστωθεί ότι δεν είναι αποτελεσματικά τα ληφθέντα μέτρα, η Επιτροπή εξετάζει άλλους πιθανούς τρόπους για να επιτύχει τη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού ρεαλιστικών και πραγματοποιήσιμων στόχων σε επίπεδο Ένωσης, και υποβάλλει νομοθετική πρόταση, εφόσον είναι σκόπιμο.
Έως τις 27 Μαΐου 2017 η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστική πράξη για τον καθορισμό των προδιαγραφών των σημάνσεων ή σημάτων για να είναι δυνατή η αναγνώριση, σε επίπεδο Ένωσης, των βιοαποικοδομήσιμων και λιπασματοποιήσιμων πλαστικών σακουλών μεταφοράς και για την ορθή ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τις ιδιότητες λιπασματοποίησης των σακουλών αυτών.
Σύμφωνα με δημοσιευμένα στατιστικά στοιχεία η σχεδιαζόμενη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών, που σε μερικές περιπτώσεις θα υπερβαίνει το 90 %, δύναται να μεταβάλει την αγορά αλλά και τις δομές των υλικών συσκευασίας που εξυπηρετούν τα σημεία πώλησης εμπορευμάτων ή προϊόντων.
Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις ενέργειες της Ελληνικής πολιτείας και την απόφαση εξαίρεσης ή μη των πολύ λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς. Εκτιμούμε ότι αυτή η ιδιαίτερα αυστηρή νομοθεσία θα λειτουργήσει πιλοτικά για τη μελλοντική σύνταξη της πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος και για τα υπόλοιπα υλικά συσκευασίας που απορρίπτονται μετά την χρήση τους.