Συχνά, συνάδελφοι και φίλοι, εκφράζουν το παράπονο ότι δεν ασχολούμαι όσο θα έπρεπε με τη σημασία της συσκευασίας ως μέσου ενημέρωσης και πληροφόρησης του καταναλωτή. Είναι μια κριτική που την ξανάκουσα στην πρόσφατη πετυχημένη ημερίδα που οργάνωσε ο ΣΥΒΙΠΥΣ στη Θεσσαλονίκη. Δεν υπάρχει βέβαια λόγος να επαναλαμβάνουμε τα αυτονόητα σχετικά με τον κεφαλαιώδη αυτόν ρόλο της συσκευασίας. Είναι όμως απαραίτητο να ενημερωνόμαστε για τις νομοθετικές και κανονιστικές εξελίξεις γύρω από το θέμα.
Να λοιπόν που η επικαιρότητα μου δίνει αυτή την ευκαιρία. Στις 16 Ιουνίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε, κατ' αρχήν και με αρκετές αλλαγές, το σχέδιο κανονισμού COM(2008) 40final με τίτλο « Παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές» . Το σχέδιο κανονισμού ενοποιεί δύο τομείς της νομοθεσίας σχετικά με την επισήμανση: Τη γενική επισήμανση, και τη διατροφική επισήμανση των τροφίμων.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ένας τέτοιος κανονισμός αναγνωρίζεται ως πολύ χρήσιμο εργαλείο τόσο από τη βιομηχανία τροφίμων όσο και από τις οργανώσεις καταναλωτών, τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, και το λιανεμπόριο. Το περιεχόμενο όμως αυτού του σχεδίου κανονισμού και ο τρόπος εφαρμογής του, απετέλεσε επί δύο χρόνια πεδίο αντιπαράθεσης που εκδηλώθηκε σε πληθώρα μελετών, συνεδρίων και δημοσκοπήσεων.
Ένα σημείο αντιπαράθεσης ήταν για το αν έπρεπε να προβάλλεται στην ετικέτα έντονη χρωματική σηματοδοσία (traffic lights) που να στέλνει στον καταναλωτή το μήνυμα ότι το περιεχόμενο είναι κόκκινο/κακό για την υγεία του (πλούσιο σε ζάχαρη, λιπαρά και αλάτι) ή πράσινο/διαιτητικό, ή πορτοκαλί/κάτι στη μέση. Αυτή ήταν η θέση που προωθούσαν οι οργανώσεις των πολιτών. Αντίθετα, η βιομηχανία τροφίμων υποστήριξε ότι αρκεί να υπάρχει ένας πίνακας με την περιεκτικότητα σε διάφορα συστατικά και τη θερμιδογόνο αξία. Ενώ παράλληλα θα αναφέρονται οι συνιστώμενες ημερήσιες ανάγκες.
Στην κρίση του κοινοβουλίου υπερίσχυσε ευτυχώς η ορθολογική άποψη της βιομηχανίας. Η εκδοχή των χρωματικών σημάτων δεν θα πρόσθετε αντικειμενικές διατροφικές πληροφορίες. Αντίθετα θα ήταν μια ακόμη αιτία τρομοκράτησης των καταναλωτών.
Στο κείμενο του σχεδίου κανονισμού, που μπορείτε να βρείτε στο http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2008:0040:FIN:EL:PDF υπάρχουν παραπομπές τόσο για τις δύο προηγούμενες βασικές Οδηγίες που πρόκειται να αντικαταστήσει (2000/13/EC και 90/496/EEC) όσο και για μια μεγάλη σειρά Οδηγιών και Κανονισμών που τις τροποποιούσαν και τις εκσυγχρόνιζαν μέχρι σήμερα. Πιστεύω ότι θα είναι χρήσιμο εργαλείο για όλους όσους συνδέονται με την ανάπτυξη και το σχεδιασμό της συσκευασίας.
Οι κινήσεις των πολιτών και των κυβερνήσεων για ανάλογους κανονισμούς που εξασφαλίζουν, ή υποτίθεται ότι εξασφαλίζουν, την υγιεινή διατροφή των πολιτών δεν περιορίζονται φυσικά στην ΕΕ. Ανάλογες καταστάσεις συναντάμε στις ΗΠΑ. Ο αντίστοιχος νόμος της FDA είναι ο NLEA (Nutritional Labeling and Educational Act) του 1990, με αρκετές κατά καιρούς προσθήκες και τροποποιήσεις.
Είναι ενδιαφέροντα τα αποτελέσματα μετρήσεων του έγκυρου εργαστηρίου EMSL Analytical Inc σε μια πρόσφατη δημοσίευση του, και η σύγκριση των μετρήσεων με αυτά που αναφέρονται στις ετικέτες των προϊόντων διαίτης και υγιεινής διατροφής. Διαπιστώθηκαν, για παράδειγμα αποκλείσεις, στο ενεργειακό περιεχόμενο από μείον 60% μέχρι συν 350%. Δεν ξέρω αν αυτές οι αποκλείσεις από τα «υγιεινά πρότυπα» κάνουν κακό στην υγεία του καταναλωτή... Σίγουρα όμως η τυφλή προσκόλληση στα κελεύσματα της «υγιεινής διατροφής» κάνουν κακό στην τσέπη του.
