Η δημιουργία μια νέας συσκευασίας ταυτίζεται, από τους περισσότερους, με το γραφιστικό κομμάτι. Το σχεδιασμό δηλαδή μιας μακέτας για την ετικέτα ή το κουτί ενός προϊόντος.

Δυστυχώς, υπάρχουν ελάχιστοι «δημιουργοί» συσκευασιών που έχουν τα εφόδια να κατανοήσουν θέματα που σχετίζονται με τη λειτουργικότητα και τη χρηστικότητα της συσκευασίας. Ακόμη, δεν έχουν γνώση των ιδιοτήτων των υλικών και των μεθόδων επεξεργασίας, των διαδικασιών συσκευασίας , αλλά και του σχετικού νομοθετικού πλαισίου.

Στο Τμήμα Βιομηχανικού Σχεδιασμού του ΤΕΙ Κοζάνης γίνεται μια εκπαιδευτική προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή. Είναι όμως απομονωμένο από την πράξη και τις ανάγκες της αγοράς. Η συσκευασία δεν είναι ένα καθορισμένο ακαδημαϊκό αντικείμενο, αλλά αντλεί γνώση από πολλούς κλάδους της τεχνολογίας, των υλικών, των μεθόδων, και της αγοράς .

Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να δώσουν κάποια βασικά εφόδια, αλλά η γνώση αποκτάται με την πείρα και την επαφή με ανθρώπους που έχουν γνώση των επάλληλων τεχνολογιών και των αναγκών της αγοράς. Σε ένα πρόγραμμα πανεπιστημιακής και τεχνολογικής εκπαίδευσης ο χρόνος της από έδρας διδασκαλίας δεν πρέπει να είναι πάνω από 40%.

Αυτό που χρειάζεται είναι να μάθουν οι σπουδαστές είναι το πώς και από πού μπορούν να αντλούν γνώση και πληροφορίες. Οι σημερινοί σπουδαστές μπορεί να έχουν σημαντική γνώση στους τομείς της πληροφορικής και των αυτοματισμών, αλλά αυτό που πρέπει να μάθουν είναι το πώς και σε τι μπορούν να εφαρμόσουν αυτή τη γνώση.

Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την πρακτική άσκηση σε κατάλληλους όμως επαγγελματικούς χώρους και με την κατάλληλη προετοιμασία και παρακολούθηση. Σε περιβάλλοντα που θα δώσουν την ευκαιρία στους σπουδαστές να μάθουν πώς να συνεργάζονται και το πώς λειτουργεί μια ομάδα έργου. Μια ομάδα στην οποία μπορεί να συμμετέχουν τεχνικοί, κοστολόγοι, άνθρωποι του μάρκετινγκ και των πωλήσεων, ακόμη και νομικοί.

Βασική προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι να υπάρχει ανοιχτή επαφή και αλληλοενημέρωση των επιχειρήσεων με τα εκπαιδευτικά τμήματα. Κάτι που δυστυχώς δεν υπάρχει. Και γιαυτό ευθύνονται τόσο τα τμήματα και ο «σπουδαστικός συνδικαλισμός» όσο και οι επιχειρήσεις:

• Τα κατ' όνομα «γραφεία διασύνδεσης» των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ απλώς είναι ο τόπος εργασίας κάποιων ανενημέρωτων και αδιάφορων υπάλληλων.

• Το διδακτικό προσωπικό είναι εσωστρεφές και αδιαφορεί ή φοβάται να διερευνήσει τις δυνατότητες επικοινωνίας με τους κατάλληλους επιχειρηματικούς φορείς.

• Οι «παρατάξεις» αρνούνται κάθε επικοινωνία με την «κακή εργοδοσία».

Θα αναφέρω μερικά παραδείγματα.

• Έχω προσφερθεί επανειλημμένως να κάνω ενημερωτικές ομιλίες σε πανεπιστημιακά τμήματα και σε μικρές ομάδες ενδιαφερομένων σπουδαστών. Θα παρουσίαζα τις συγκεκριμένες δυνατότητες απασχόλησης, τις ανάγκες των επιχειρήσεων και το τι προσδοκούν οι επιχειρήσεις από ένα προσλαμβανόμενο στέλεχος. Αρκετοί καθηγητές βλέπουν την πρότασή μου με ενδιαφέρον, και μερικοί μάλιστα με ενθουσιασμό. Πάντοτε όμως κάνουν πίσω φοβούμενοι τις αντιδράσεις των «παρατάξεων».

• Έχω προτείνει την καθιέρωση συναντήσεων σπουδαστών με εκπροσώπους επιχειρήσεων (δυνάμει εργοδότες των μελλοντικών αποφοίτων). Ένας εκπρόσωπος από κάθε επιχείρηση θα έδινε πληροφορίες σε κάθε ενδιαφερόμενο σπουδαστή, και θα άκουγε τα μελλοντικά του σχέδια απασχόλησης. Δυστυχώς και εδώ αντέδρασαν οι «παρατάξεις» αλλά και αρκετοί καθηγητές.

Όμως ευθύνη στην έλλειψη επικοινωνίας έχουν και οι επιχειρήσεις. Συχνά αρνούνται να δεχτούν σπουδαστές για πρακτική άσκηση. Ή τους δέχονται χωρίς να έχουν ένα σχέδιο δημιουργικής απασχόλησης και αξιολόγησης. Και βέβαια ένας ανασχετικός παράγοντας που προβάλλεται είναι το κόστος για την επιχείρηση (και ο χρόνος απασχόλησης στελεχών της) για τη σωστή πρακτική άσκηση.

Η Περιβαλλοντική διάσταση στο σχεδιασμό της Συσκευασίας

Ξαναγυρίζοντας στο συγκεκριμένο θέμα του σχεδιασμού της συσκευασίας, θα ήθελα να τονίσω τη σημασία που έχει σήμερα στο σχεδιασμό η περιβαλλοντική διάσταση. Ο ΣΥΒΙΠΥΣ προγραμματίζει την επανάληψη του εξαιρετικά πετυχημένου «Environmental packaging designing workshop" εφ' όσον υπάρξει αντίστοιχο ενδιαφέρον.

Θα ήθελα να τελειώσω αυτό το σημείωμα αναφέροντας ένα σχετικό πρόσφατο (2012) βιβλίο γραμμένο από δύο έμπειρους δημιουργούς λειτουργικής συσκευασίας. Απευθύνεται στους σχεδιαστές συσκευασίας που δεν θέλουν να περιορίζονται στο γραφιστικό κομμάτι της:

Laurel Miller & Stephen Aldridge, Why shrink-wrap a cucumber (Laurence King Publishing).

Το βιβλίο είναι ένας χρήσιμος οδηγός για τις δυνατότητες που υπάρχουν στη δημιουργία χρήσιμων και ελκυστικών συσκευασιών με βελτιωμένα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Ένα σημαντικό κομμάτι του είναι η αξιολόγηση των διαφόρων δηλώσεων και απόψεων περί οικολογικής ή μη συσκευασίας, και που ακούγονται στα ΜΜΕ αλλά και αναγράφονται στις ετικέτες διαφόρων προϊόντων.

Σε ένα επόμενο σημείωμα θα παρουσιάσω τα προβλήματα από τις αστήρικτες αξιώσεις «οικολογικότητας» που προβάλλουν ορισμένοι παραγωγοί. Κάτι που πρέπει να αποφεύγεται γιατί μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε εμπορική αποτυχία ενός προϊόντος.

(*)Η τακτική ενημέρωση των μελλών και των φίλων του Συνδέσμου Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών και Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ), Απρίλιος 2013.