Ο όρος «Greenwash»¹ χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει την παραπλάνηση των καταναλωτών ως προς τις περιβαλλοντικές πρακτικές μιας εταιρίας ή τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Το «πράσινο» αποτελεί σήμερα βασικό συστατικό του μάρκετινγκ προϊόντων και υπηρεσιών.

Κατά τη γνώμη μου όμως κακώς περιορίζεται στη σχέση καταναλωτών, εταιριών και προϊόντων. Το πράσινο μάρκετινγκ χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα:

1. Από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τα έντυπα για την αύξηση της εμβέλειάς τους. Η τρομοκράτηση των πολιτών με ρεπορτάζ για διάφορους «περιβαλλοντικούς κινδύνους» αποτελεί μέσο αύξηση της επιρροής των τηλεοπτικών σταρ.
2. Από τα κόμματα και τους πολιτικούς. Η «περιβαλλοντική ευαισθησία» και οι «περιβαλλοντικές δράσεις» έχουν υιοθετηθεί από όλα τα κόμματα και τους άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης. Φέρνουν ψήφους.
3. Από τις ΜΚΟ που έχουν σχέση με το περιβάλλον ή τους καταναλωτές, ή ακόμα και θρησκευτικές οργανώσεις. Αυξάνει τη δύναμή τους, τα έσοδά τους και τον αριθμό των ενεργών μελών.

Στο σημερινό όμως σημείωμα θα περιοριστώ στα προϊόντα ταχείας κατανάλωσης που βρίσκονται στα ράφια των σουπερμάρκετ και στους πράσινους ισχυρισμούς που προβάλλονται στις ετικέτες τους. Αφορμή είναι μια έρευνα που γίνεται κάθε χρόνο σχετικά με την αξιοπιστία των ισχυρισμών αυτών.²

Για την έρευνα του 2009 αξιολογήθηκαν οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί στις ετικέτες 2.500 προϊόντων. Διαπιστώθηκε ότι το 98% των προϊόντων δεν ανταποκρινόταν στους ισχυρισμούς της ετικέτας τους. Υπάρχουν επτά κατηγορίες αποκλίσεων των ισχυρισμών από την πραγματική εικόνα. Τα επτά αυτά «αμαρτήματα» είναι (κατά σειρά συχνότητας):

1. Οι μισές αλήθειες: Όταν ο ισχυρισμός βασίζεται σε μία μόνο (ή έστω μερικές) οικολογικές παράμετροι, ενώ αποσιωπώνται οι υπόλοιπες.
2. Οι ασαφείς και αόριστοι ισχυρισμοί.
3. Οι ισχυρισμοί για τους οποίους δεν προβάλλονται αποδεικτικά στοιχεία.
4. Τα άνευ αξίας και ουσίας οικολογικά σήματα.
5. Οι άσχετοι ισχυρισμοί
6. Οι ισχυρισμοί μικρής σημασίας για ένα συνολικά βλαβερό προϊόν.
7. Οι ψεύτικοι ισχυρισμοί

Θα πρέπει να σημειώσω ότι ανάλογα αμαρτήματα συναντάμε σε πολλούς οικολογικούς ισχυρισμού κρατικών υπηρεσιών και της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά ακόμη και σε μανιφέστα περιβαλλοντικών οργανώσεων. Και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα αμαρτήματα και ορισμένων πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης , όπως η ECO-LABEL.

Αξιολόγηση των εργαλείων «οικολογικότητας», δα είναι ένας από τους στόχους του workshop που οργανώνει τον Οκτώβριο ο ΣΥ.ΒΙ.Π.Υ.Σ.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
⁽¹⁾ Ο όρος αποδίδεται στον περιβαλλοντολόγο Jay Westerveld (1986)
⁽²⁾ Environmental Claims in Consumer Markets (ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία) Απρίλιος 2009.