Η Οδηγία 94/62 ΕC έχει πλέον καθιερώσει τη γνωστή ιεράρχηση στη διαχείριση των απορριμμάτων συσκευασίας.

• Ελαχιστοποίηση της χρήσης
• Επαναχρησιμοποίηση
• Ανακύκλωση
• Ανάκτηση Ενέργειας
• Ταφή

Συμφωνώ απόλυτα ότι η ελαχιστοποίηση της χρήσης πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή (Όπως και η ελαχιστοποίηση της χρήσης του αυτοκινήτου, του κινητού τηλεφώνου, του κλιματιστικού, του χαρτιού που σπαταλιέται στα κάθε λογής έντυπα κλπ). Η επαναχρησιμοποίηση της συσκευασίας (δεύτερο σκαλί) γίνεται όπου μπορεί να γίνει. Αλλά η επέκτασή της σε μεγαλύτερη κλίμακα είναι ελάχιστα εφαρμόσιμη.

Γι' αυτό όλοι προσβλέπουμε στο τρίτο σκαλί της ιεράρχησης, την ανακύκλωση, ως τη θεραπεία των πάντων. Η ανακύκλωση με βάση την επιλεκτική συλλογή πετυχαίνει καλές επιδόσεις για ορισμένα υλικά (σίδηρο, αλουμίνιο, χαρτί, γυαλί) έστω και αν αποτελεί άλλοθι για να αγνοούμε εμείς οι πολίτες το πρώτο και το σημαντικότερο στην ιεράρχηση: Τον περιορισμό της χρήσης.

Η ανακύκλωση όμως των πλαστικών (και ενός μέρους του χαρτιού) θα παραμείνει, για λόγους που ξέρουμε, πολύ περιορισμένη. Η APME (Association of Plastics Manufacturers in Europe) υπολογίζει ότι δεν είναι πρακτικά δυνατή η μηχανική ανάκτηση και ανακύκλωση πλαστικών σε ποσοστό πάνω από το 15-20 %. Έστω και εάν είχαμε τη δυνατότητα να συλλέξουμε επιλεκτικά το σύνολο των πλαστικών υλικών. Και παρ' όλα αυτά η πλαστική συσκευασία έχει σε όλο τον κόσμο τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης. Άρα δεν πρέπει να περιμένουμε μείωση των πλαστικών που φτάνουν στους μπλε ή τους πράσινους κάδους.

Τι κάνουμε εμείς με το υπόλοιπο 80%; Ξεπερνάμε το προ-τελευταίο σκαλί της ιεράρχησης και πάμε στο τελευταίο: Το θάβουμε στις χωματερές. Τι κάνουν οι Σκανδιναβοί, οι Αυστριακοί, οι Ιταλοί, οι Ισπανοί, οι Γάλλοι, οι Γερμανοί; Αξιοποιούν με διάφορους τρόπους το ενεργειακό περιεχόμενο που είναι, ανά κιλό υλικού, ισοδύναμο με το ενεργειακό περιεχόμενο του πετρελαίου.

Οι διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι εκπρόσωποί τους στην Ελλάδα είναι εναντίον την ενεργειακής αξιοποίησης των υπολοίπων μη ανακυκλώσιμών υλικών. Οι Friends of the Earth διαθέτουν, μεταξύ άλλων, ένα έντυπο 72 σελίδων με τίτλο «Πώς θα κερδίσουμε τον πόλεμο εναντίον αυτών που θέλουν την αποτέφρωση». Μια λάθος προσέγγιση. Ποιοι είμαστε «εμείς» και ποιοι οι εχθροί; Μήπως όλοι μας δεν θέλουμε να ζούμε σε ένα καλό περιβάλλον;

Ανάλογες εκδόσεις έχουν η GAIA Global Anti-Incineration Alliance,107 σελίδες), και η Greenpeace ( Καύση Αποβλήτων, Ακριβή, Αναποτελεσματική, Επικίνδυνη, 34 σελίδες). Διάβασα με πολλή προσοχή και τις τρεις δημοσιεύσεις, και αρκετές ανάλογες από τις ΗΠΑ (και διαπίστωσα ότι έχουν πολύ ενδιαφέρουσες θέσεις και πληροφορίες που πρέπει όλοι μας να τις λαμβάνουμε υπ' όψη). Μου έμεινε μια φράση-κλειδί από την έκθεση της Greenpeace: «Οι πλασιέ των εργοστασίων καύσης κραδαίνουν τα γυαλιστά τους έντυπα και τις φανταχτερές χάντρες τους για να θαμπώσουν τους ιθαγενείς της νότιας Βαλκανικής».

Έχω αποφασίσει εδώ και πολλά χρόνια να μην συμπεριφέρομαι ως «αγαθός ιθαγενής της νότιας Βαλκανικής». Όλοι μας έχουμε ευθύνη να μελετάμε και να προτείνουμε υπεύθυνες και καλά τεκμηριωμένες λύσεις. Και να το κάνουμε έγκαιρα. Να συμμετέχουμε στη συζήτηση όχι για να κερδίσει τη μάχη και τον πόλεμο η μία πλευρά ή η άλλη, αλλά για να βρούμε τις πιο ισορροπημένες και εφικτές λύσεις.

Αυτό και θα κάνω τον Οκτώβριο με την παρουσίαση της μελέτης μου, με θέμα «Απορρίμματα συσκευασίας: Ερευνώντας νέους δρόμους για την αποτελεσματική διαχείρισή τους». Η μελέτη μου βασίζεται σε πρωτογενείς μετρήσεις και τεχνικά και οικονομικά στοιχεία. Που σε κάθε περίπτωση συμπληρώθηκαν από επι τόπου προσωπικές επισκέψεις και συζητήσεις. Απέφυγα συστηματικά τα «γυαλιστά έντυπα και τις φανταχτερές χάντρες»

Στην εκδήλωση που οργανώνει ο ΣΥΒΙΠΥΣ, ελπίζω να είναι παρόντες οι αρμόδιοι παράγοντες του ΥΠΕΧΩΔΕ, του ΥΠΑΝ, και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Πιστεύω ότι το περιεχόμενο θα τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Το θέμα εξ άλλου είναι επίκαιρο μια και περιμένουμε την ίδρυση υπουργείου περιβάλλοντος.

Και κάτι άλλο: Η βιβλιοθήκη του ΣΥΒΙΠΥΣ έχει πλέον εμπλουτιστεί με πάνω από 50 πρωτογενείς εργασίες (των τελευταίων πέντε χρόνων) προερχόμενες από ερευνητικά ιδρύματα απ' όλο τον κόσμο, αλλά και με όλη τη σχετική νομοθεσία, πρότυπα και κανονιστικές διατάξεις.

Θα είναι στη διάθεση όλων.