Αειφόρος συσκευασία; Τι είναι αυτό;


Βασική παράμετρος στο σχεδιασμό ενός νέου προϊόντος είναι πλέον η προβολή της οικολογικής συσκευασίας του. Αυτή η τάση έχει επιβληθεί ύστερα από τις πιέσεις του λιανεμπορίου και των πελατών του.

Το λιανεμπόριο, πιστεύει ότι ένα βασικό στοιχείο για τη διατήρηση της πελατείας του είναι το να δείχνει ότι είναι «πράσινο» και νοιάζεται για την «αειφορία». Σε δύο προηγούμενα σημειώματά μου αναφέρθηκα στην κάρτα περιβαλλοντικής αξιολόγησης των συσκευασιών των προμηθευτών της Wal-Mart, και σε ανάλογες πρωτοβουλίες άλλων ελληνικών και ξένων αλυσίδων λιανεμπορίου.

Το πόσο ουσιαστικές για το περιβάλλον είναι αυτές οι κινήσεις του λιανεμπορίου είναι άλλη υπόθεση. Το παν είναι να εντυπωσιασθεί ο πελάτης. Οι όροι «πράσινη συσκευασία», «οικολογική συσκευασία», «αειφόρος συσκευασία», τον γοητεύουν χωρίς να έχει διάθεση και δυνατότητες να μπει στην ουσία του πράγματος. Και η ουσία είναι ότι η συσκευασία δεν είναι ένα ανεξάρτητο προϊόν αλλά συστατικό ενός προϊόντος που πρέπει να εξετάζεται ως σύνολο.

Διάβασα, για παράδειγμα, πρόσφατα μια καναδέζικη μελέτη με τίτλο «Sustainability in Packaged Water». Σε μια χώρα όπως ο Καναδάς της οποίας το σύνολο των πόλεων έχει πολύ καλό και ασφαλές πόσιμο νερό, είναι αστείο να θεωρούμε ως ουσιαστική κίνηση προς την αειφορία τη μείωση του βάρους των φιαλών ΡΕΤ, ή την ανακύκλωσή τους, ή την εξοικονόμηση ενέργειας κατά την μεταφορά και την έκπλυση των γυάλινων φιαλών. Ουσιαστική κίνηση θα ήταν το να πίνουν οι Καναδοί το νερό της βρύσης τους. Το ίδιο ισχύει και για την Κύμη (όπου μένω τα καλοκαίρια) η οποία έχει καλό και ασφαλές νερό. Παρ' όλα αυτά οι Κυμαίοι έχουν πειστεί ότι η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού είναι μέρος ενός, υψηλότερης ποιότητας, «life style». Και φυσικά το ίδιο ισχύει και για την Αθήνα, όπου βλέπω ανθρώπους να πηγαίνουν στο Lidl για να ψωνίσουν φτηνότερα και ταυτόχρονα ξοδεύουν τα λεφτά τους φεύγοντας από το κατάστημα φορτωμένοι με μπουκάλια νερού.

Οι όροι «οικολογική», «αειφόρος», «πράσινη» συσκευασία χρησιμοποιούνται σήμερα από οποιονδήποτε και για οτιδήποτε. Αντίστοιχα, σχεδόν κάθε μέρα κυκλοφορεί και μια νέα μελέτη αγοράς με το ίδιο αντικείμενο. Για παράδειγμα η πρόσφατη, "Trends in Ethical and Sustainable Packaging: Innovation by Product Category" που απευθύνεται στους διοικούντες τις επιχειρήσεις λαινεμπορείου, παραγωγής καταναλωτικών αγαθών, και παραγωγής υλικών συσκευασίας. Αλλά και στα δημιουργικά στελέχη τους.

Αυτά βέβαια που ανέφερα προηγουμένως δεν παραγράφουν το γεγονός ότι υπάρχουν τρόποι μιας πραγματικά δημιουργικής προσέγγισης του σχεδιασμού της συσκευασίας. Βασικός ρόλος της συσκευασίας παραμένει το να προστατεύει το προϊόν και να αυξάνει τη διάρκεια ζωής του, να διευκολύνει τη διακίνηση και τη χρήση από τον καταναλωτή, και να του δίνει χρήσιμες πληροφορίες. Αυτά όμως μπορούν να επιτευχθούν με ταυτόχρονο περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας και φυσικών πόρων, αλλά και με διευκόλυνση της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Προς το σκοπό αυτό υπάρχουν σημαντικά βοηθήματα στα οποία έχω αναφερθεί σε προηγούμενα σημειώματά μου (Και μόνο ως παραδείγματα αναφέρω τα: "Design guidelines for sustainable packaging" από την Sustainable Packaging Coalition, "A study of packaging efficiency as it relates to waste prevention" από τους Editors of ULS report, και πρόσφατα το "Food packaging and its environmental impact" από το Institute of Food Technologists"). Βασική βέβαια προϋπόθεση είναι η μελέτη για το σχεδιασμό της συσκευασίας να ξεκινάει από την πρώτη στιγμή της σύλληψης ενός νέου προϊόντος.

Συχνά μιλάμε για την ευθύνη των παραγωγών ή των διακινητών, που παράγουν και διακινούν προϊόντα που καταναλώνουν υπέρμετρα ενέργεια και φυσικούς πόρους και δημιουργούν πολλά και δύσκολα σκουπίδια. Ξεχνάμε όμως την ευθύνη των καταναλωτών. Είναι αυτοί που πρέπει να αναθεωρήσουν τις καταναλωτικές συνήθειές τους. Κατά την επιλογή ενός προϊόντος από το ράφι ο καταναλωτής θα πρέπει να σκέφτεται. Και να επιλέγει ένα προϊόν όχι μόνο για τη βολή και τις ευκολίες του αλλά και για τον οικολογικό σχεδιασμό του. Και ακόμη, να αναρωτιέται αν πραγματικά χρειάζεται το προϊόν που είδε στη διαφήμιση ή που του γυάλισε η συσκευασία του. Οι υπεύθυνα ενημερωμένοι καταναλωτές είναι αυτοί που θα έχουν τη δύναμη στα χέρια τους, όταν φυσικά αποτελέσουν την πλειοψηφία.

Αλλά από ποιους μπορούμε να περιμένουμε την υπεύθυνη ενημέρωση;
• Από τις Κυριακάτικες εφημερίδες που περιλαμβάνουν οικολογικά άρθρα και ταυτόχρονα διακινούν σκουπίδια βάρους πάνω από δύο κιλά, σε χαρτί (κυρίως), πλαστικό αλλά και άλλα υλικά;
• Από τα περιοδικά «life style», το ίδιο;
• Από τα κανάλια της τηλεόρασης που παρεμβάλουν τα «οικολογικά μηνύματά τους» σε μια ατέλειωτη σειρά διαφημίσεων-προσκλήσεων για κατανάλωση, και προγραμμάτων αποβλάκωσης; Ή τρομοκρατούν τους θεατές διογκώνοντας πραγματικούς ή φανταστικούς κινδύνους;

Είναι και αυτό ένα κομμάτι της παιδείας και ένα αντικείμενο ευρείας συζήτησης και ουσιαστικής δράσης.

Όλα τα Νέα / Άρθρα