Τα Βιοπλαστικά στη Συσκευασία: Σημαντική προοπτική ή  παροδικό φαινόμενο;

Αλέξης Στασινόπουλος (*)

Σ' αυτό το ερώτημα θα δοθούν απαντήσεις στην Ημερίδα του ΣΥΒΙΠΥΣ στις 26 Νοεμβρίου του 2014.  Στόχος της Ημερίδας είναι η διερεύνηση των τεχνολογικών, λειτουργικών και κοστολογικών χαρακτηριστικών των βιοπλαστικών που θα τους επιτρέψουν να ανταγωνιστούν τα πλαστικά που παράγονται από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.

Η ημερίδα του Νοεμβρίου δεν θα ασχοληθεί με την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών των βιοπλαστικών. Ο ΣΥΒΙΠΥΣ έχει παρουσιάσει την περιβαλλοντική διάσταση, ήδη από το 2008, σε σχετική Ημερίδα⁽¹⁾.

Βιοπλαστικά;

Κάτω από την ομπρέλα του όρου «βιοπλαστικά» περιλαμβάνεται ένας μεγάλος αριθμός υλικών με ετερόκλητα χαρακτηριστικά και με ποικίλη προέλευση.  Μπορούμε να τα κατατάξουμε χονδρικά σε τέσσερις κατηγορίες:

• Προερχόμενα από βιομάζα και  βιο-αποικοδομήσιμα (π.χ. παράγωγα του PLA, και  θερμοπλαστικό άμυλο).
• Προερχόμενα από βιομάζα αλλά μη βιο-αποικοδομήσιμα ( π.χ. bio-ΡΕ,  και bio-PET).
• Προερχόμενα από παράγωγα του πετρελαίου αλλά βιο-αποικοδομήσιμα (π.χ. αλειφατικοί-αρωματικοί πολυεστέρες).
• Μικτά υλικά προερχόμενα από πετρέλαιο και βιομάζα (π.χ. bio-PET).

Λόγω της μεγάλης ποικιλίας των βιοπλαστικών (πολλά από αυτά βρίσκονται ακόμα σε εργαστηριακό ή πιλοτικό στάδιο), υπάρχει μια ασαφής εικόνα στα μεγέθη της παγκόσμιας παραγωγής αλλά και της παγκόσμιας κατανάλωσής τους. Δημοσιεύονται συνήθως νούμερα για τη συνολική εγκατεστημένη παραγωγική ικανότητα, και προβλέψεις για το μέλλον.

Ένα παράδειγμα σύγχυσης:  Αν αναζητήσουμε στο internet το "bio-Polyethylene" θα βγουν δέκα εκατομμύρια αποτελέσματα, πολλά από τα οποία αναφέρονται στην επένδυση στη Βραζιλία της Dow και της βραζιλιανής  Crystalsev για την παραγωγή bio-polyethylene δυναμικότητας 400.000 τόνων ετησίως. Και αναφέρεται ως κάτι που ξεκίνησε το 2007 και προχωράει.  Όμως η επένδυση αυτή ματαιώθηκε μετά από ένα χρόνο, η Crystalsev πτώχευσε και η Dow έκανε πίσω. Το 2014 η Dow βρήκε άλλο επενδυτικό συνεταίρο, τη  Mitsui, αλλά ακόμη και σήμερα δεν έχει ξεκινήσει τίποτα ουσιαστικό. Και όμως υπάρχουν πολλοί που μιλάνε για παραγωγή 600.000 τόνων ετησίως, προσθέτοντας τους ανύπαρκτους 400.000 τόνους στους 200.000 πραγματικούς τόνους της βραζιλιανής Braskem.

Παράγονται σήμερα υλικά συσκευασίας από βιοπλαστικά;

Βεβαίως και παράγονται και θα αναφερθούνε τέτοια παραδείγματα στην ημερίδα, τόσο στην εύκαμπτη όσο και στην άκαμπτη συσκευασία. Και εδώ όμως επικρατεί ασάφεια και σύγχυση που προέρχεται από τη μυστικότητα που κρατούν, ως προς το κόστος παραγωγής, αλλά και τις ποσότητες των βιοπλαστικών που έχουν υποκαταστήσει τα αντίστοιχα υλικά που παράγονται από πετροχημικά. Μυστικές παραμένουν ακόμη και οι τιμές των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των βιοπλαστικών. Για παράδειγμα, δεν είναι γνωστή η σχέση τιμής της «πράσινης αιθυλενογλυκόλης» με αυτήν της πετροχημικής (Η αιθυλενογλυκόλη είναι το ένα από τα δύο βασικά συστατικά του ΡΕΤ).

Παράδειγμα ασάφειας: Τόσο η Coca Cola όσο και η Pepsi Cola διαφημίζουν την συσκευασία προϊόντων τους σε φιάλες bio-PET. Είναι όμως άγνωστο το ποσοστό των πετροχημικών φιαλών που έχουν υποκατασταθεί από βιοπλαστικό ΡΕΤ.

Και πιο είναι το μέλλον των βιοπλαστικών;

Όλα αυτά που ανέφερα πιο πάνω δε μειώνουν τη σημασία που μπορεί να έχουν τα βιοπλαστικά στο μέλλον. Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε:

• Την πίεση για τη μερική απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
• Την πίεση από την κοινή γνώμη για την ενίσχυση της «πράσινης οικονομίας».
• Τα σημαντικά βήματα που έχει κάνει η βιοτεχνολογία και η χημεία στον τομέα των βιο-υλικών, που έχουν πλουσιοπάροχα επιχορηγηθεί από την ΕΕ και τις εθνικές κυβερνήσεις.
• Τις σημαντικές επενδύσεις  που έχουν γίνει και προγραμματίζονται να γίνουν τόσο σε πλήρως παραγωγικές μονάδες όσο και σε πιλοτικές. Επενδύσεις που και αυτές έχουν επιδοτηθεί από την ΕΕ και από εθνικές κυβερνήσεις.
• Τις αυξημένες ενεργειακές ανάγκες των χωρών της Ασίας και της Νοτίου Αμερικής, αλλά και ευνοϊκές συνθήκες παραγωγής βιομάζας που υπάρχουν σε αρκετές από αυτές τις χώρες.

Ας ξαναγυρίσουμε στην Ημερίδα

Οι συμμετέχοντες στην Ημερίδα θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν, αλλά και να συζητήσουν  με ειδικούς του κλάδου των βιοπλαστικών που επιλέγηκαν γιατί μπορούν δώσουν αξιόπιστες και τεκμηριωμένες πληροφορίες για :

• Τη δυνατότητα συγκεκριμένων βιοπλαστικών να υποκαταστήσουν τα πετρο-πλαστικά στη συσκευασία τροφίμων, ποτών, φαρμακευτικών και καλλυντικών, χωρίς παραχωρήσεις στην  ποιότητα και το ρόλο της συσκευασίας.
• Τις τεχνικές προδιαγραφές και την επεξεργασιμότητα των υλικών.
• Τη σχετική διεθνή νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα.
• Τους παραγωγούς των διαφόρων κατηγοριών βιοπλαστικών και την υπάρχουσα, σήμερα, σχέση τιμής βιοπλαστικών/πετρο-πλαστικών.

Σύντομα, η γραμματεία του ΣΥΒΙΠΥΣ θα ξεκινήσει τη σχετική, συνεχή, ενημέρωση σχετικά με τους ομιλητές, το πρόγραμμα, και τους όρους συμμετοχής στην Ημερίδα. Δεν επιτρέπεται εμείς, οι Έλληνες παραγωγοί και χρήστες της συσκευασίας, να μην έχουμε άμεση ενημέρωση και να περιοριζόμαστε σε πληροφορίες των ΜΜΕ.

⁽¹⁾ Βλέπε www.pac.gr , άρθρο Μαϊου 2008: Βιο- πλαστικά, Βιο- ενέργεια, Βιο- καύσιμα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(*) Η τακτική ενημέρωση στα μέλη και τους φίλους του Συνδέσμου Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών και Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ)/ www.pac.gr, Ιούνιος 2014.